Floris Rutger Hauer (1968)
(oorspronkelijke titel: Floris en de Fakir) is een Nederlandse televisieserie, geschreven door Gerard Soeteman en geregisseerd door Paul Verhoeven. De hoofdrollen werden gespeeld door Rutger Hauer (Floris), en Jos Bergman (Sindala). De twaalf zwart-witafleveringen werden in 1969 uitgezonden door de NTS en zijn nadien diverse malen herhaald.
Tot het maken van de serie werd in 1967 besloten door Carel Enkelaar, directeur van de NTS. Enkelaar zag dat de Britse serie Ivanhoe, de Franse serie Thierry la Fronde en de Vlaamse serie Johan en de Alverman, die alle in de Middeleeuwen speelden, veel succes hadden. Hij vond dat Nederland ook een dergelijke televisieserie moest hebben en gaf dramavertaler Gerard Soeteman opdracht met een voorstel te komen. Deze schreef toen een scenario voor een serie over een ridder en een fakir, Floris en de Fakir genaamd.
In de serie worden de Bourgondiërs als helden afgeschilderd, en hun vijanden (Gelre en Lange Pier) als immorele schurken en veroveraars, terwijl die in de Gelderse Oorlogen tegen de Bourgondische veroveraars juist voor hun eigen vrijheid vochten. Uit aflevering 5 (De Harige Duivel) waarin Philips de Schone een schilderij van Jeroen Bosch koopt, kan worden afgeleid dat de serie rond 1504 dateert.[1]
De opnamen vonden plaats in de zomer en herfst van 1968; voor een groot deel op Kasteel Doornenburg en daarnaast onder meer op Kasteel Hernen, Slot Loevestein, en in Gent en Brugge. Voor de hoofdrol van Floris had men Carol van Herwijnen in gedachten, maar die kon zich wegens andere verplichtingen niet vrijmaken. Rutger Hauer, destijds werkzaam bij de Noorder Compagnie, werd als vervanger gecast. Van Herwijnen is wel te zien in een kleine bijrol als soldaat in het tolhuis in aflevering De drie narren. Hoewel Soeteman een scenario had geschreven met twee gelijkwaardige hoofdrolspelers, raakte Jos Bergman al snel door Hauer overvleugeld.
Regisseur Verhoeven kreeg van producent Max Appelboom de vrije hand, en overschreed het budget met 300 procent, tot ongenoegen van de NTS die de faciliteiten sterk versoberde en ten slotte de opnamen liet stoppen. De aflevering De Roek werd in twee delen gesplitst om de serie te kunnen afsluiten. Het beoogde dertiende deel is nog wel in productie genomen, maar nooit afgemaakt. De scènes die voor Het Gericht waren opgenomen verdwenen in een archief, en werden pas in 2016 herontdekt, waarna met behulp van striptekeningen de aflevering werd gereconstrueerd. Wel volgde nog de making of-documentaire Rond Floris. Een vervolgserie mocht wegens te hoge kosten niet worden gemaakt.[2]
De twaalf afleveringen werden uitgezonden van 5 oktober tot en met 21 december 1969. De eerste aflevering trok 2.790.000 kijkers; de derde aflevering ruim 3,5 miljoen kijkers. Floris was in 1969 het best bekeken programma op de Nederlandse televisie. Er verschenen Floris-boeken, Floris-strips, en een langspeelplaat getiteld Floris en de Fakir, met daarop twee extra verhalen, De geschenken van de hertog en De Vier Vreemde Pelgrims (later heruitgebracht op de cd-box Kinderhelden).[3] Floris vormde ook het begin van de succesvolle samenwerking tussen Verhoeven, Soeteman, en Hauer, zoals die onder meer gestalte kreeg in Turks Fruit (1973) en Soldaat van Oranje (1977).
De serie werd in Engeland en de DDR nagesynchroniseerd uitgezonden als respectievelijk The Adventures of Floris (1970) en Floris - Der Mann mit dem Schwert in 1977.[4] Eerder al werd in 1975 bovendien een West-Duitse negentiendelige remake van de serie gemaakt in kleur, onder de titel Floris von Rosemund. Hauer speelde opnieuw de hoofdrol. De rol van fakir werd gespeeld door de Duitse acteur Derval de Faria. De regie was van Ferry Radax.[5] Ook deze serie is verkrijgbaar op dvd, maar alleen in het Duits zonder ondertitels.
In de documentaire De Ridder en de Fakir (1999) van Paul Versteegen blikken de belangrijkste betrokkenen terug op de serie. Cameraman Ton Buné vertelt hoe hij de kersverse regisseur Verhoeven het gebruik van het klapbord moest leren. De NPO wijdde er een aflevering van Andere Tijden aan in 2013[6] en ook de documentaireserie "Wat een drama" besteedde twee afleveringen aan het tot stand komen van Floris in 2014.[7]
In 2004 was de première van een speelfilm over de kleinzoon van Floris, onder regie van Jean van de Velde. Deze film heet eveneens Floris. In de film zijn oude beelden uit de televisieserie te zien.
In 2016 werd bekendgemaakt dat er nog materiaal bestond voor een onvoltooide dertiende aflevering, Het Gericht, die vertoond zou worden op Kasteel Doornenburg, dat een van de locaties was geweest.[8]
Met Pinksteren 2017 zond Omroep Gelderland een Floris-marathon uit. Daarin waren voor het eerst ook beelden te zien uit de aflevering De Stille Stroper, die in eerste instantie gepland stond als aflevering 7. Die aflevering is nooit uitgezonden en het enige dat ervan bestaat is een aantal ongemonteerde stroken film die verschillende takes van een aantal scènes bevatten. Te zien is een aantal onbekende figuranten die in een onweersbui bezoek krijgen van de bouwheer van een kasteel, die door het zien van een brand in zijn ontwerp stom is geworden. Voor de tv-uitzending werden de scènes aan elkaar gemonteerd tot een logisch geheel, en werd de geluidsband er synchroon onder gelegd. Dat leverde een aantal unieke, nog nooit uitgezonden beelden uit Floris op. De rest van het verhaal wordt niet verteld, het is ook niet duidelijk of er voor De Stille Stroper ooit een compleet scenario is gemaakt.